«نواسخ» جمع «ناسخ» است‏به معناى زايل كننده. در علم نحو «نواسخ» به فعل‏ها يا حروفى گفته مى‏شود كه بر مبتدا و خبر داخل شده و آن‏ها را تحت تصرّف خود در مى‏آورند.نواسخ دو نوع‏اند: فعلى و حرفى و جمعاً شش قسم مى‏شوند.فعلى عبارت‏اند از: افعالِ ناقصه، مقاربه و قلوب. حرفى عبارت‏اند از: حروف مشبّهةٌ بالفعل، «ما» و «لا»ى مشبّهةٌ به ليس و «لا»ى نفى جنس.

افعال ناقصه     معانى افعال ناقصه       سه تذكّر   معانى تامّه      «بَرِحَ» و «اِنْفَكَّ»:

خصوصيّات كانَ      الف: زايد بودن        ب: حذف نون       ج - حذف كانَ  

 ناقصه متصرف و غیر متصرف         تذکر 

1- افعال ناقصه

اين افعال بر مبتدا و خبر داخل شده، مبتدا را به عنوان اسمِ خود، مرفوع و خبر

 را به‏عنوان خبرِ خود، منصوب مى‏سازند وآن‏ها بسيارند ولى سيزده فعل ذيل

مشهورتر است:

«كانَ، صارَ، لَيْسَ، اَصْبَحَ، اَضْحى‏، ظَلَّ، باتَ، اَمْسى‏، مازالَ، مابَرَحَ، مَاانْفَكَّ،

مافَتَئَ، مادامَ».

افعال ناقصه برخلاف افعال ديگر است، زيرا هر فعلى با آمدن فاعلش كامل

مى‏شود، به اين معنا كه نسبت به فاعل مسند مى‏باشد و با وجود آن، كلامِ تامّ،

 ايجاد مى‏شود. ولى افعال ناقصه چنين نيستند، زيرا با اسمِ بعد از خود كامل

نشده، و به وسيله خبر، كامل مى‏شوندمثل «كانَ زَيْدٌ عالِماً» و به همين دليل به

اين افعال، ناقصه گفته‏اند.