نواسخ
«نواسخ» جمع «ناسخ» استبه معناى زايل كننده. در علم نحو «نواسخ» به فعلها يا حروفى گفته مىشود كه بر مبتدا و خبر داخل شده و آنها را تحت تصرّف خود در مىآورند.نواسخ دو نوعاند: فعلى و حرفى و جمعاً شش قسم مىشوند.فعلى عبارتاند از: افعالِ ناقصه، مقاربه و قلوب. حرفى عبارتاند از: حروف مشبّهةٌ بالفعل، «ما» و «لا»ى مشبّهةٌ به ليس و «لا»ى نفى جنس.
افعال ناقصه معانى افعال ناقصه سه تذكّر معانى تامّه «بَرِحَ» و «اِنْفَكَّ»:
خصوصيّات كانَ الف: زايد بودن ب: حذف نون ج - حذف كانَ
1- افعال ناقصه
اين افعال بر مبتدا و خبر داخل شده، مبتدا را به عنوان اسمِ خود، مرفوع و خبر
را بهعنوان خبرِ خود، منصوب مىسازند وآنها بسيارند ولى سيزده فعل ذيل
مشهورتر است:
«كانَ، صارَ، لَيْسَ، اَصْبَحَ، اَضْحى، ظَلَّ، باتَ، اَمْسى، مازالَ، مابَرَحَ، مَاانْفَكَّ،
مافَتَئَ، مادامَ».
افعال ناقصه برخلاف افعال ديگر است، زيرا هر فعلى با آمدن فاعلش كامل
مىشود، به اين معنا كه نسبت به فاعل مسند مىباشد و با وجود آن، كلامِ تامّ،
ايجاد مىشود. ولى افعال ناقصه چنين نيستند، زيرا با اسمِ بعد از خود كامل
نشده، و به وسيله خبر، كامل مىشوندمثل «كانَ زَيْدٌ عالِماً» و به همين دليل به
اين افعال، ناقصه گفتهاند.